Kategorien
lingvo

Kio estas judgermana ?

Judgermana estas lingvo derivita de altgermana, kun kontribuo de hebrea kaj slava vortprovizo, kiu servis kiel vulgara lingvo por la judaj komunumoj de meza kaj orienta Eŭropo de la mezepoko. Ĝi ankaŭ estas foje nomata judgermana ĵargono.

La judgermanan parolis du trionoj de la mondaj judoj, aŭ dek unu milionoj da homoj antaŭ la dua mondmilito. Ekde la nazia ekstermado de la judoj, en kiu la plimulto de la juda loĝantaro de Eŭropo estis ekstermita, la judgermana fariĝis la lingvo de disa, endanĝerigita malplimulto.
La judgermana estas la oficiala lingvo (kune kun la rusa) de la juda aŭtonoma provinco (Birobidĵan) en Rusujo.
La judgermana ĉefe uzas la hebrean alfabeton.

Estas judgermanaj manuskriptoj en ĉefaj bibliotekoj en Eŭropo. En la pasinteco, la centro de verkado en la judgermana translokiĝis al Orienta Eŭropo. Tamen fine de la 19a jarcento la elmigrado de rusaj judoj donis al Okcidenta Eŭropo gravan rolon en la judgermana literaturo. Ĉi tiuj ondoj de elmigrado, daŭrigantaj en Usono kaj poste en Israelo, kondukos al la internaciigo de literatura kreado en la judgermana.
La judgermana ludas fundamentan rolon kiel lingvo en la literaturo de la ekstermejoj, kaj postvivantoj ofte elektas verki en la judgermana.
Judgermana literaturo de la « amasmurdado » enhavas ankaŭ romanojn. Tiel la romanoj verkitaj de Isaac Bashevis Singer.

Judgermanaj kantoj ludas tre grandan rolon en la juda muzika vivo de Orienta Eŭropo. Ĝiaj temoj estas tre diversaj kaj kovras ĉiujn aspektojn de juda komunuma vivo. Religiaj festoj estas ofte menciitaj, la rabenoj estas ripetiĝantaj roluloj; la aliaj elementoj de ĉiutaga vivo ankaŭ tre ĉeestas (lulkantoj, elvokado de metioj) kaj eventoj povas esti kantataj: tragikaj kiel la fajro de shtetl (vilaĝo), historia kiel la elmigrado al Usono (ekzemple Di Grine Kuzine). La patrino estas praa aktoro en la transdono de scioj, ŝi ludas ĉefan rolon en la kantoj (ekzemple A Yiddishe Mame).

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert